Laten we starten bij de basis; cellen en weefsels. Voordat ik de komende weken inzoom op de orgaanstelsels, beginnen we bij waar het allemaal begint.
Elke cel voert samen met andere cellen een specifieke taak uit en heeft daarbij een eigen grootte, vorm en levensduur. Een spiercel leeft ongeveer 50 dagen, een huidcel 28 dagen, een botcel 10 jaar en een zenuwcel levenslang. Hoe zit het met cellen en weefsels?
Wat is een cel?
Een cel is een soort van zakje dat wordt omhult door een vlies (membraan). Binnen in de cel zit celvocht, waarin zich tal van kleine cel lichaampjes (organellen) bevinden die verschillende taken uitvoeren. Denk hierbij aan het aanvoeren van voedingsstoffen, afvalstoffen opruimen, aanmaken van hormonen, omzetten en bouwen van eiwitten door bijv. celstructuren. De belangrijke ‘centrales’ in de cel zijn de mitochondriën, die zorgen voor de verbranding in de cel, waarmee warmte en energie vrijkomen. Een deel van deze energie wordt bijv. gebruikt in de spieren om kracht te kunnen leveren.
In de celkern zit het DNA, dit zijn de codes voor het leven van de cel. Vanuit hier worden alle celprocessen aangestuurd. In de dubbelwandige celmembraan zitten vele openingen en receptoren (ontvangers), waarmee de cel met zijn omgeving kan communiceren. Dit gebeurt aan de hand van hormonen, boodschapstoffen van zenuwen (neurotransmitters = een overbrenger van zenuwprikkels) of communicatie via het immuunsysteem.
Wat is weefsel?
Een aantal groepen cellen met dezelfde functie, noemen we weefsel. Groepen van weefsel die een bepaalde functie uitvoeren, zijn spieren botten of organen. Verschillende groepen verwante organen die met elkaar samenwerken is een orgaansysteem, zoals het spijsverteringkanaal.
Kortom, de verschillende delen vallen weer binnen grotere gehelen, wat het lichaam holistisch maakt.
Na de bovenstaande verdieping in de cel, volgt hieronder de verdieping in de verschillende soorten weefsels die we allemaal met ons mee dragen.
Dekweefsel
– Epitheel weefsel; contact met de buitenwereld, het bevat geen bloedvaten, heeft een slijt-, transport-, en beschermfunctie.
– Endotheel weefsel; binnenwand van de bloedvaten.
– Klierweefsel; ingezonken epitheelweefsel met een uit/afscheidingsfunctie.
Steunweefsel
– Bindweefsel; bindt, beschermt, geeft bewegelijkheid, steunt, vormt, verzorgt.
– Kraakbeen; Vangt druk- en piekbelasting op, geeft steun en vorm. Heeft geen bloedvaten, lymfe of bloed, met als nadeel dat herstel na beschadiging langzaam verloopt.
– Bot/been; is gestructureerd in botbuizen en goed doorbloed via de haverskanalen.
– Vloeibaar steunweefsel met een transportfunctie;
•Bloedcellen;
°Rode bloedcellen (erytrocyten); transporteren zuurstof en leukocyten
°Witte bloedcellen (leukocyten); afweer van het lichaam
°Bloedplaatjes (trombocyten); bloedstolling.
•Lymfe; vocht en leukocyten die komen uit de ruimte tussen de weefselcellen. Lymfe stroomt o.a. door de lymfeknopen heen, waar het gecontroleerd wordt op ziekteverwekkers. Het lymfevatenstelsel heeft een aansluiting op het bloedvatenstelsel, waardoor de lymfe telkens terug in de bloedbaan komen.
Spierweefsel
– Dwarsgestreept spierweefsel; is aan te sturen met onze wil, voornamelijk te vinden in het skeletspierweefsel.
– Glad spierweefsel; werkt buiten onze wil om, voornamelijk te vinden bij organen en bloedvaten
– Hartspierweefsel; werkt autonoom d.m.v. een prikkkelautomaat.
Meer weten over werking van de spieren? Klik hier voor een heel begrijpelijk filmpje van Juf Danielle over de samentrekking van spieren.
Zenuwweefsel
Is erg actief en heeft veel behoefte aan glucose en zuurstof, het uitgebreid netwerk van bloedvaten zorgt voor de aanvoer hiervan. Het heeft de functie van impulsgeleiding waardoor de animale en vegetatieve functies van het lichaam uitgevoerd kunnen worden.
Hopelijk heeft dit artikel je een inkijkje gegeven in cellen en weefsels in ons menselijk lichaam. Klik hier om verder lezen in verdiepende artikelen over studieonderwerpen, gerelateerd aan het menselijk lichaam.
Bronnen
Grégoire, L., Van Straten, A. (2014) Anatomie en fysiologie Amersfoort, Nederland: ThiemeMeulenhoff.
Van Kessel, I., Pico, R. (2019). Reader Anatomie en Fysiologie (3e ed.) Arnhem, Nederland; Vonk Totaal Arnhem.
Eggen, O. (2017, sept. 30). Weefsels (YouTube). Geraadpleegd van: https://youtu.be/IvW0Sft2Gwc